Görmek İçin Değerlendirmek: Çocuklar Hâkim Koltuğuna Oturduğunda

8 yaşındaki çocuğunuzun Nobel Ödüllü bir araştırmacının makalesinin basılmak için yeterince iyi olup olmadığına karar verdiğini hayal edin. Kulağa oldukça çılgınca geliyor değil mi?

İşte hakemlerin çocuk olduğu ve bilim insanlarının akademik çalışmalarının mantıklı olduğunu çocuklara kanıtlamak zorunda olduğu bir bilimsel dergi olan Frontiers for Young Minds’ta olan şey tam da bu.

Fikir 2007 yılında, nörolog Robert Thomas Knight’in bir sinirbilim toplantısında basit bir soru sormasıyla ortaya çıktı:

“Bilimsel makaleleri ya çocuklar inceleseydi?”

Knight çocukların bu işi aslında daha iyi yapabileceklerinden şüpheleniyordu. Birkaç yıl sonra, yayıncı Frontiers’in desteğiyle bu fikir gerçeğe dönüştü.

Bugün, Frontiers for Young Minds 8-15 yaş arasındaki çocukların gerçek bilimsel makaleleri, dünyanın her tarafından, doktora öğrencileri, araştırmacılar hatta bazen bir bütün sınıfın mentorluğunda değerlendirdikleri ücretsiz online bir bilimsel dergi

Bu kayda değer sürecin nasıl işlediğini anlamak için, derginin müdürü Will Savage ile konuştuk:

“Başlamadan önce, okuyucularımız ve hakemlerimiz arasında bir ayrım yapmak isteriz” diye açıklıyor Will. “Evet hakemlik sureci çocuklara aittir, ancak hedef kitlesi çok daha geniştir. Makalelerin alışılmışın dışında bir yaş grubu tarafından inceleniyor olması, bilgilerin süzülmesine ve daha kolay anlaşılmasına yardımcı oluyor. Bu da bilimi herkesin dahil olabildiği bir süreç yapıyor.”

İsleyiş şöyle oluyor: Bilim insanları araştırma makalelerini çocukların anlayabilmesi için yeniden yazıyorlar. Bu genç hakemler, bazen tek başına, bazen gruplar halinde, sunulan makaleleri, okuyor, sorguluyor ve hatta eleştiriyor. Revizyon talep etme, bir makaleyi onaylama ya da reddetme ya da en basitinden makaleyi ’sıkıcı bulma’ gücünü ellerinde bulunduruyorlar.

“Hakemli değerlendirme, eleştirel düşünme ve bilimsel yöntem kavramlarını tanıtıyoruz; bu, hedefimizin önemli bir parçasını oluşturuyor,” diye devam ediyor Will. “Ama bundan daha da fazlası su ki, çocukları güçlendirmek ve kontrolü onlara vermek istiyoruz. Ne kadar sıklıkla çocuklar yetişkinlere geribildirim verme fırsatını buluyorlar ki, özellikle de Nobel ödülü sahiplerine ya da profesörlere? Onların dürüst olacak kadar cesur olmalarını istiyoruz ve mentorlar da bu dürüstlüğü desteklemek ve teşvik etmek için oradalar.”

2014 Fizyoloji ve Tıp Nobel ödüllü sahibi Norveçli sinirbilimci May-Britt Moser çok güzel bir şekilde özetliyor:

“Bu çok önemli. Laboratuvarda hep söylediğimiz şey, ‘eğer sonuçlarınızı çocuklara anlatamıyorsanız, sonuçları kendiniz de anlamamışsınızdır.’”

Çoğu hakem 11 ile 14 yaşları arasında ama bazıları 8 yaşında kadar küçük olabiliyor. Bu iletişimi biraz zorlaştırabiliyor ama Will kesinlikle değdiği konusunda ısrarcı:

“Tabi ki 8 yaşında bir çocuğa bilimi anlatmak için bir yol bulmak makaleyi yazanlar ve mentorlar için zorlayıcı olabilir ama yapılabildiğinde oldukça kıymetli ve tatmin edici.”

Ve görülen o ki yapılabiliyor.

Beş dilde 38 milyon görüntülenme ve indirme ile dergi 4000+’den fazla yazardan 1400’u aşkın makaleyi içinde bulunduruyor. Nobel koleksiyonu, hepsi çocuklar tarafından değerlendirilmiş 30 Nobel ödüllü araştırmacının makalesini içeriyor.

Frontiers for Young Minds için bir sonraki adım nedir?

“Daha fazla dilde basmak ve yepyeni bir platform geliştirmek istiyoruz.” diyor Will. “Makalelerimizi öğretim materyalleri oluşturmak için kullanan Bold adlı bir eğitim ortağıyla iş birliği yapmaya başladık; bunun gibi iş birliklerini arttırmak isteriz. Son olarak, bilim insanlarının çalışmalarını doğrudan çocuklara sunabilecekleri daha düzenli etkinliklere ev sahipliği yapmak istiyoruz.”

Çünkü belki, sadece belki, bir sonraki büyük keşif öncelikle 8 yaşındaki bir çocuğun onayına ihtiyaç duyacaktır.

Bu aynı zamanda çok basit ama derin bir başka şeyin de hatırlatması, çocukların merakına ve zekâsına saygı göstermek bir lütuf değil; geleceğe duyulan bir inanç eylemidir.

👉 Dergiye buradan ulaşabilirsiniz. 

‍

‍